Dünyanın 7 Harikası ve Yerleri

Dünyadaki çeşitli inanışlara göre Âdem ve Havva yasak meyveyi yedikten sonra cennetten sürülür. Ancak sürüldükleri yer de adeta cennetten bir parça gibidir. Gerçekten de üzerinde yaşadığımız gezegenin her köşesi ayrı güzel, her köşesi cennetten kopmuş gibi. Günümüzde insanlık doğaya gerekli özeni göstermiyor olsa da insanlık tarihi, doğanın görkemi ve güzelliğine yakışır eserlerle dolu.

Çeşitli inanışlarda geçen Dünya’nın yedi günde yaratıldığı düşüncesine referansla dünyanın çeşitli harikaları uzun yıllardır listeleniyor. Dünyanın 7 harikası olarak anılan eserler de dünyanın harikalığına adanmış listelerden yalnızca biri. Çünkü dünyanın harikaları olarak birden fazla liste bulunuyor. Antik Dönem eserlerini içeren Dünyanın 7 Harikası ile 2007 yılında açıklanan Dünyanın Yeni Yedi Harikası gibi listeler dünya harikaları listelerinden yalnızca ikisi.

Unesco Dünyanın 7 Harikası ve Yerleri

Dünyanın 7 Harikası, MÖ 5. yüzyılda Heredot tarafından ortaya atılan bir kavramdır. Dünyanın 7 harikası kavramına dair en erken yazılı kanıt MÖ 4. yüzyılda Sidonlu Antipatros tarafından yazılan “Dünyanın 7 Harikası Üzerine” adlı eserde geçer. Günümüzde hemen herkes tarafından bilinen Dünyanın 7 Harikası listesi, MÖ 2. yüzyılda bugün bilinen şeklini alır. UNESCO tarafından benimsenen ve korunmaya devam edilen, Dünyanın 7 harikası olarak bilinen listede şu antik eserler yer alıyor:

Dünyanın 7 harikası arasından günümüzde yalnızca Gize Piramitleri ayakta kalmayı başarabilmiş. Geri kalanı ise zamanla doğal nedenlerle ya da insan eliyle ya tamamen yok olmuş ya da harabeye dönmüş durumda. Bu nedenle yeni bir dünyanın 7 harikası listesi hazırlanması yönünde bir öneri ortaya atılmış. New7Wonders vakfı tarafından 07.07.07 tarihinde açıklanan ve Dünyanın Yeni Yedi Harikası olarak da bilinen liste bu önerinin bir sonucu.

Dünyanın 7 harikası belirlendikten 2200 yıl sonra listenin yenilenmesi gerektiğini düşünen New7Wonders Vakfı, bir kampanya başlatır. Dünyanın Yeni Yedi Harikası’nı belirlemek için başlatılan bu kampanya, dünyanın dört bir yanından insanın katılımıyla yeni bir listenin oluşmasına ön ayak olur. İnsanların internet ve sms yoluyla ankete katılmasıyla seçilen 21 finalist arasından kazanan yedi eser 07.07.07 tarihinde New7Wonders tarafından ilan edilerek güncellenen Dünyanın 7 harikası listesinin üyeleri olurlar.

Atina’daki Akropolis gibi akıllara hemen gelen birçok tarihi eser finale kalmış olsa da kazananlar arasına adını yazdıramaz. Gelin, New7Wonders tarafından ilan edilen Dünyanın Yeni Yedi Harikası’na bir göz atalım:

Dünyanın 7 Harikası listesine alternatif oluşturma amacıyla yaratılan bu liste, UNESCO tarafından yapılan seçimlerin oy kullananların şahsi görüşlerini yansıttığı gerekçesiyle kabul görmemiştir. UNESCO, bin yıllardır kabul görmüş Orjinal Dünyanın 7 Harikası listesinin benimsenmeye devam edileceğini açıklamıştır.

Dünyanın 7 Harikası Arasında Türkiye’de Olanlar

Dünyanın 7 harikası, dünya çapında tanınan ve insanlık tarihinin en önemli eserleri içeriyor. UNESCO tarafından benimsenen Dünyanın 7 Harikası listesinde Türkiye’den de iki eser yer alıyor: İzmir, Selçuk’ta yer alan Efes antik kentinin sembol yapılarından Artemis Tapınağı ve Bodrum’da kalıntılarının görülebileceği Halikarnas Mozolesi. Bu iki antik eser, bin yılları aşkın zamana dayanamamış olsalar da dünyanın 7 harikası arasına girmeye hak kazanacak kadar görkemli yapılarmış. Kaynaklardan edinilen bilgiler ışığında bu yapıların MÖ 5. ve MÖ 4. yüzyıllarda inşa edildiği biliniyor. Gelin, Dünyanın 7 Harikası listesinde Türkiye’den yer alan Artemis Tapınağı ve Halikarnas Mozolesi hakkında bilinmesi gerekenlere bir göz atalım.

Artemis Tapınağı

Artemis Tapınağı, tarihi kayıtlara göre MÖ 550 yıllarında inşa edilmiş. Sidonlu Antipater’in hayranlıkla bahsettiği Artemis Tapınağı, Lidya Kralı Kroisos tarafından başlatılan 120 yıllık bir projenin ve emeğin ürünüdür. Tarihi kayıtlarda hayranlıkla aktarılan Artemis Tapınağı’nı Sidonlu Antipater şu sözlerle anlatır:

Mağrur Babil’in üstünde savaş arabaları için yol olan duvarını ve Alpheus’taki Zeus heykelini ve asma bahçeleri gördüm ve Güneşin kolosusunu ve yüksek piramitlerin devasa işçiliğini ve Mausolos’un engin mezarını; ama Artemis’in bulutlar üzerine kurulmuş evini gördüğümde diğer tüm harikalar parlaklıklarını kaybetti ve dedim ki “İşte! Olimpus’un dışında, Güneş hiç bu kadar büyük bir şeye bakmadı.

-Sidonlu Antipater

Dünyanın 7 harikası listesinde kendine yer bulan ve tamamen mermerden inşa edilen tapınak, tanrıça Artemis’e ithaf edilmiştir. Yunan tanrıçası Artemis’ten farklı olarak Efesli Artemis’in bir Anadolu tanrıçası olan Kibele’nin bir kültü olduğu düşünülmektedir. Anadolu’nun ana tanrıçası ve bereketin sembolü olan Kibele kültünün Efes’e nasıl geldiği ve Artemis adıyla nasıl orada kendine yer bulduğu bilinmiyor. Ancak genel kanıya göre Kibele kültünün çeşitli evreler geçirerek Artemis haline geldiği tahmin ediliyor.

Halikarnas Mozolesi

Bodrum’da yer alan Halikarnas Mozolesi, Kral Mausolos adına karısı ve kız kardeşi tarafından inşa ettirilmiş. Mozolenin adı, Bodrum’un antik dönemdeki adı olan Halikarnassos’tan gelmektedir. Halikarnas Mozolesi’nin Dünyanın 7 Harikası arasında yer almasının nedeni, yapının dönemin mimarisi açısından üstün bir eser olmasıdır. Kolonlarıyla Yunan mimarisinden, piramit şeklindeki çatısıyla da Mısır mimarisinden izler taşıyan bu devasa mezar mimari tarihinde oldukça önemlidir. Zira eser, kendinden sonra inşa edilen aynı stildeki tüm yapılara mozole denmesine neden olmuştur.

Dünyanın 7 harikası arasında sayılan mozole, Antik yazarlara göre dört bölümden oluşmaktadır. Podyum adı verilen yüksek bir kaidenin üzerinde 36 adet Ion üslubunda sütunuyla yükselen yapının çatısı da göz kamaştırıcı cinsten. Tarihi kayıtlardan edinilen bilgilere göre yapının tepesinde 24 basamaklı, piramit şekilli bir çatı bulunmaktaymış. Yapının en tepesinde ise dört atın çektiği bir araba içinde Mausolos ve Artemisia’nın heykelleri yer almaktaymış. Uzun kenarı yaklaşık 243, kısa kenarı ise 105 metre olan geniş bir alanın kuzeydoğu köşesinde yükselmekteymiş. Anıtın yüksekliği konusundaki bilgiler ise Latin yazar Plinius’un eserlerinde bulunmuş. Plinius’un aktardığına göre Halikarnas Mozolesi’nin yüksekliği 180 Ion ayağı, yani yaklaşık 55 metreymiş.

Doğal nedenler sonucunda bugüne kadar ayakta kalmayı başaramamış olan Halikarnas Mozolesi, günümüzde açık hava müzesi tarzında düzenlenmiş ve ziyarete açılmıştır. Mozole alanına girildiğinde sağda Bodrum tipi bir ev ziyaretçileri karşılar. Soldaki uzun yapıda ise Mausoleion ile ilgili kabartmalar, yapının bir maketi ile mozoleye ait mimari parçalar sergilenmektedir.

Dünyanın 8. Harikası

İnsan, sınırları zorlamayı seven bir canlı türü. Bugüne kadar insanlığın gelişmesinde en büyük etken olan bu sınırları zorlama ve var olanla yetinmememe refleksi, dünyanın 7 harikası söz konusu olduğunda da geçerli. Bu nedenle dünyanın 8. harikası olarak farklı coğrafyalardan çok sayıda eserin adı geçiyor. UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan pek çok eserden dünyanın 8. harikası olarak bahsedilse de henüz üzerinde uzlaşılmış bir seçenekten bahsetmek mümkün değil. Kimi haberlerde Nemrut Dağı’ndan dünyanın 8. harikası olarak bahsedilirken kimilerinde Drava nehrine inşa edilen Süleyman Köprüsü bu sıfata yakıştırılıyor. Ön plana çıkan bir diğer görüş ise dünyanın 8. harikasının Sri Lanka’da ki Sigirya Antik Kalesi olduğu yönünde.

Dünyanın 8. harikası üzerine yapılan yakıştırmalar yalnızca tarihi eserlere ve mimari yapılara atfedilmiyor. Dünyanın Sekizinci Harikası sıfatı, güzelliğiyle herkesi büyüleyen insanlar da dahil olmak üzere hemen her şeye yakıştırılabiliyor. Belki de herkesçe kabul edilen bir dünyanın sekizinci harikasının olmaması çok daha anlamlıdır. Çünkü dünyanın sekizinci harikası, ilk yedisi dışında dünyada gördüğümüz herhangi bir şey olabilir.