Tarım faaliyetlerinin yanı sıra tarım turizmi ile ek gelir elde etmek, tüm çiftçilerin hayalidir. Yöresel ürünlerini müşterilere ulaştırmak isteyenler için Agro Turizm ve beraberinde hem çiftçi, hem de turistler için getirdiği avantajlardan bahsedelim.
Seyahat etmek neredeyse insanlık tarihiyle yaşıttır. Bilinen ilk seyahatler daha çok dini ve ticari amaçlarla gerçekleştirilmiştir. Zamanla spor, sanat ve kültürel amaçlarla da seyahat edilmeye başlanmıştır. Üstelik demiryolu ve havayolu araçlarının kullanıma girmesi, seyahat etmeyi kolaylaştırmıştır. Seyahat etmek günümüzde artık sosyal, ekonomik, hobi, sağlık gibi pek çok farklı sebebe bağlı olarak gerçekleşmektedir. Bununla birlikte turizm kavramı da önem kazanmıştır. Ve beraberinde agro turizm yani tarım turizmi de yakın gelecekteki en gözde turizm faaliyetleri arasında yerini alacaktır.
Turizmin; çeşitli sebeplerle yaşanılan yerin dışına çıkılarak, günübirlik ya da yatılı olarak gerçekleştirilen faaliyetler, olduğunu söylemek mümkündür. Turizm; coğrafya, ekonomi, ekoloji, tarım, gastronomi, antropoloji ve eğitim gibi disiplinlerle yakın ilişkisini sürdürürken yeni alt türler doğmuştur. Turizmin alt türlerinden bazıları; kış, inanç, kongre-fuar, sağlık turizmi ve alternatif turizmdir. Şüphesiz son yıllarda turizmin etkilediği ve etkilendiği alanlardan en önemlisi tarım ile ilgili olmuştur. Tarım ve turizm ilişkisi daha çok alternatif turizm kapsamındadır. Alternatif turizmin türlerinden biri olan agro turizm, ağırlıklı olarak tarımsal faaliyetlerin sürdürüldüğü bölgelerde gerçekleşmektedir. Bu yazımızda agro turizm nedir, konusunu ele aldık.
Agro Turizm Nedir?
Agro turizm insanların kırsal yörelere ziyaretleri ile buralarda karşılaştıkları yöre halkının ürettikleri mal ve hizmetleri, yörenin doğal dokusuna uygun mekanlarda talep ederek, geçici konaklamalarından doğan olaylar ve ilişkilerin birleşmesiyle oluşmuştur. Agro turizmin sınırlarına girdiğimizde, “çiftlik” ve “çiftçi” kavramlarının ön plana çıktığını rahatlıkla görebiliyoruz. Tüm tarım faaliyetlerinin agro turizm içerisinde olduğunu söyleyemeyiz. Çünkü bu kapsamda “kırsal turizm” adında bir turizm çeşidi vardır.
Tarımdan Agro Turizme
İlk tarımsal hareketler doğada kendiliğinden var olan meyve, tohum, kök gibi maddeleri toplamakla başlar. Yerleşik hayata geçmek zamanla toprağı ekip biçmeyi, hayvanları evcilleştirme yoluyla onlardan faydalanmayı da beraberinde getirir. Geleneksel anlamda tarımsal faaliyetler; toprağa dayalı bitki ve hayvan yetiştirmek ve bunlardan elde edilen ürünleri satmaktır. Böylece bitkisel ve hayvansal üretim, ormana ve suya dayalı faaliyetler de tarım sektörü içine girer. Tarımın en önemli işlevi, insanın hayatını sürdürmesi için gerekli besin kaynaklarını üretmektir.
Dolayısıyla insana bağlı bir işgücü ve geçim kaynağı ortaya çıkar. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan insanların doğaya duyduğu özlem, toprağa ve köy hayatına olan ilgiyi arttırmıştır. Böylece kırsal kesimde toprağını ve çiftliğini insanların hizmetine sunarak gelir elde edilmeye başlanır. Turizm faaliyetleri içinde tarımsal hareketliliğin bir parçası olmak, köy hayatını yaşamak önem kazanmış ve agro turizmin önü açılmıştır. Buradan yola çıkarak en basit haliyle; ‘agro turizm‘ kırsal alandaki halkın ve ziyaret edenlerin ürettiği turizm hizmetidir, tanımlamasını yapmak mümkündür.
Agro Turizm Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Tarım ve turizme dayalı bu anlayışın ilk ortaya çıkışı 19. yüzyılın sonlarına dayanır. Bununla beraber 20. Yüzyılda sanayi ve teknolojide yaşanan gelişmeler, insanların şehirden uzaklaşma, köklerini arama ihtiyacı, kırsala yönelişi hızlandırmıştır. Özellikle ikibinli yıllarla beraber değişen yaşam koşulları da agro turizmin hızlanmasına katkıda bulunur. Şarap yapımı, üzüm ve zeytin hasadı, zeytinyağı üretimi gibi etkenler çiftlik yaşamına olan talebi arttırır. Günümüzde turizm operatörlerinin tatil seçenekleri arasında artık agro turizm de vardır. Ayrıca bazı özel teşebbüslerin teşvik etmesiyle, agro turizmin sektördeki payı büyümeye ve gelişmeye devam etmektedir.
Agro Turizmin Önemi Nedir?
Özellikle kırsal bölgelerde yaşayan halkın geçimine katkıda bulunması, agro turizmin önemini artırmaktadır. Ayrıca çevrenin ve doğal kaynakların zarar görmesi, sürdürülebilir turizm ve tarım anlayışı ihtiyacı, turizm sektöründe de farklı arayışların doğmasına neden olmuştur. Agro turizm en çok da bu nedenlerle her geçen gün daha fazla benimsenmektedir.
Agro Turizmin Yararları Nelerdir?
Tarım ve turizm sektörünün bir potada buluşturan agro turizmin sağladığı yararlar, üretim yapan yerel halktan, ülke yöneticilerine kadar kabul görmektedir. Aşağıda agro turizmin yararlarından bazılarına değindik.
- Özellikle tarımsal üretim yapan kırsal kesim halkının ekonomik gücünün artmasına yardımcı olur.
- Yalnızca ekonomik anlamda değil, sosyo-kültürel olarak da halkın eğitilmesini sağlar.
- Kitle turizminin aksine, sürdürülebilirlik anlayışıyla doğal kaynakların korunmasına yardımcı olmaktadır.
- Agro turizme dayalı üreticiler enerjilerini kendileri üretmektedir. Dolayısıyla bu açıdan da sürdürülebilirdir.
- Kadın işgücünün harekete geçmesini teşvik etmektedir.
- Yerel kültürün ve kültürel ürünlerin devam etmesine katkı sağlar.
- Yerli ve yabancı turistlerle yerli halkın iletişim içinde olmasını sağlamaktadır.
- Agro turizmin yaygın olduğu bölgenin mutfak kültürü ve yöreye ait tarım ürünleri korunur.
- Bir diğer yararı da betonlaşmaya karşı özgün mimarinin korunmasıdır. Bu doğrultuda kerpiç, ahşap gibi doğayla dost malzemelerle de yapılar üretilmektedir.
Agro Turizm Faaliyetleri Nelerdir?
Dünyadaki ülkelerin coğrafi konumu ve kültürel yaklaşımı doğrultusunda agro turizm faaliyetleri çeşitlilik göstermektedir. Bunlardan bazılarına aşağıda yer verdik:
- Çeşitli faaliyetler ve festivaller: Müzik festivalleri, hasat dönemi, mevsimsel ve tarımsal kutlamalar.
- Çiftlik Uygulamaları: Konaklama ve kendin topla-kendin yap uygulamaları, çiftlik ziyaretleri.
- Rekreasyon Uygulamaları: Şarap, zeytinyağı, sabun yapımı, kuş gözlemi, at biniciliği, fotoğraf çekimleri, kampçılık.
- Eğitimler: Ekolojik ve tarımsal eğitimler, çiftlik ve doğa okulları, vb.
Türkiye’deki Agro Turizm Projeleri
Tarım – Turizm – Takas olarak bilinen TaTuTa; Buğday Derneğinin Türkiye’de çiftlik (tarım) turizmi uygulamaları ile agro-turizme öncülük yaptığı bir kuruluşdur. TaTuTa “Ekolojik Çiftliklerde Tarım Turizmi ve Gönüllü Bilgi, Tecrübe Takası” projesinin kısa ismidir. Projenin ana amacı Türkiye’de ekolojik tarımla geçinen çiftçi ailelerine mali, gönüllü işgücü ve/veya bilgi desteği sağlayarak ekolojik tarımı teşvik etmek ve sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Çiftlikleri ziyarete giden kişiler gönüllü çalışma yapmaları karşılığında, konaklama ve yeme-içme ihtiyaçları çiftlik tarafından karşılanmakta böylece insanlar para kazanma amacı gütmeden ve hiçbir zorunluluk yaşamadan gönüllü olarak doğa ile içi içe yaşamaktadırlar.
Yukarıda belirtilen projeler, agro turizm için örnek gösterilebilecek çalışmalardır. Bu projeler kapsamında tarım turizmi icra edilmekte ve her geçen gün artmaktadır. Tarım turizmi projeleri sayesinde büyük şehirlerde yaşayan insanlar kopmuş oldukları doğal yaşamı yeniden tanıyarak, doğayla ilgili sorumluluklarının farkına varmaktadırlar. Tarım turizmi özellikle çocuklar için çok farklı bir deneyim sağladığı gözler önündedir. Büyük şehirlerde bitki ve hayvanlardan uzak yetişmiş olan çocuklar, yedikleri ürünlerin nasıl yetiştiğini öğrenmekte, doğayı tanımakta, birçok hayvanı ilk kez canlı olarak görmüş olmaktadır. Böylelikle hem kendiniz için hem de çocuklarınız için paha biçilmez bir tatil serüveni sizleri beklemektedir.
Türkiye Agro Turizm Projelelerinden Bazıları:
- Farge Organik (İzmit, Kocaeli)
- Belentepe Permakültür ve Doğal Yaşam Uygulama Çiftliği (Osmangazi, Bursa)
- Mengen Tohum Ambarı (Mengen, Bolu)
- Bilecik Zeytinliboğaz Permakültür Çiftliği (Gölpazarı, Bilecik)
- Chevrel Traher Çiftliği (Kurtköy, Yalova)
- Furma Ekolojik Yaşam Çiftliği (Karaburun, İzmir)
- HerbaFarm (Bodrum, Muğla)
- Narköy Çiftliği (Kandıra, Kocaeli)
- Pastoral Vadi Ekolojik Yaşam Çiftliği (Fethiye, Muğla)
Agro Turizm İlişkili Alanlar
Turizm çeşitlerinin kırsal turizm kapsamında farklı bir boyutunu oluşturan agro turizm, farklı alanlar ile de ilişkilidir. Bunları aşağıdaki sıralamamızda görebilirsiniz.
- Etnografya
- Coğrafya
- Zooloji
- İstatistik
- Agronomi (Tarım Bilimi)
Belirtilen alanlar ve bilim dalları ile de ilişkili bir turizm çeşidini içeren agro turizm aslında hep gördüğümüz, yapmış olduğumuz ve bildiğimiz bir çok şeyi içerisinde barındırmaktadır.
